Światowy Dzień Konsumenta, znany też jako Światowy Dzień Praw Konsumenta, obchodzony jest corocznie 15 marca. Termin obchodów wiąże się z rocznicą przemówienia prezydenta Johna F. Kennedy’ego, skierowanego w 1962 r. do amerykańskiego Kongresu. W przemowie tej po raz pierwszy zaakcentowano potrzebę ochrony praw konsumentów.
Kennedy wypowiedział cztery podstawowe prawa konsumentów: prawo do bezpieczeństwa, rzetelnej informacji, do wyboru oraz prawo do bycia wysłuchanym. Z jego ust padło też znane stwierdzenie: „Konsumenci to my wszyscy”.
Ochrona praw konsumentów w Polsce zabezpieczona jest postanowieniem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, która w art. 76 wskazuje, iż: „Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa”.
Wspomniany zakres, uregulowany jest w ustawach, z których najbardziej fundamentalnymi są: ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów oraz ustawa o prawach konsumenta. Ponadto po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej prawa konsumenta są także chronione normami dyrektyw Komisji Europejskiej.
W Polsce Światowy Dzień Konsumenta obchodzony był po raz pierwszy w 2000 roku, natomiast na świecie od 1983 roku.
Światowy Dzień Konsumenta jest okazją do upowszechniania wiedzy zarówno o prawach przysługujących konsumentom, jak i instytucjach i organizacjach chroniących prawa konsumentów. Rozwijający się intensywnie rynek stosuje coraz nowocześniejsze formy komunikacyjne i techniki marketingowe, które są trudne do rozpoznania przez konsumentów – słabszych uczestników rynku.
Warunkiem świadomego uczestniczenia konsumentów w rynku jest zasób wiedzy i posiadanie niezbędnych informacji.
Ochrona konsumentów w Polsce jest zadaniem wielu podmiotów administracji rządowej, samorządowej i organizacji pozarządowych, które łącznie stanowią system zapewniający konsumentowi ochronę prawną. W skład systemu ochrony praw konsumentów wchodzą:
- Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (instytucja rządowa zajmująca się ochroną zbiorowych interesów konsumentów),
- Inspekcja Handlowa,
- Powiatowi (miejscy) rzecznicy konsumentów (instytucja samorządowa zajmująca się ochroną konsumenta indywidualnego),
- organizacje społeczne (np. Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Stowarzyszenie Krzewienia Edukacji Finansowej, Stowarzyszenie Ochrony Konsumentów Aquila),
- instytucje powołane do ochrony konsumenta w wąskim, specjalistycznym zakresie – Rzecznik Finansowy (ubezpieczenia i finanse), Arbiter Bankowy, Europejskie Centrum Konsumenckie (pomoc i porady dla konsumentów w UE, Norwegii, Islandii i Wielkiej Brytanii), Urząd Regulacji Energetyki (energia i paliwa), Urząd Komunikacji Elektronicznej (telekomunikacja), Rzecznik Praw Pasażera Kolei (podróże kolejowe), Rzecznik Praw Pasażera przy Urzędzie Lotnictwa Cywilnego (podróże lotnicze), Urząd Ochrony Danych Osobowych.
Zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów. Rzecznik konsumentów działa wyłącznie w sprawach konsumenckich, a więc w sprawach dotyczących zawierania i wykonywania umów cywilnoprawnych pomiędzy konsumentem, a przedsiębiorcą.
Zgodnie z Ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów do zadań rzecznika należy:
- zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów;
- składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów;
- występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;
- współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi;
- udzielanie konsumentom pomocy przy dochodzeniu roszczeń na drodze sądowej.
Rzecznik konsumentów może również:
- wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów;
- sygnalizować Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów problemy dotyczące ochrony konsumentów, które wymagają podjęcia działań przez organy administracji rządowej;
- występować do sądu z wnioskiem o nałożenie kary grzywny na podmiot naruszający obowiązek udzielenia rzecznikowi wyjaśnień i informacji będących przedmiotem wystąpienia rzecznika;
- występować jako oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Należy podkreślić, iż rzecznik konsumentów nie ma uprawnień kontrolnych, nie orzeka w sprawach, nie wydaje nakazów ani zakazów, nie nakłada kar.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Giżycku przyjmuje w poniedziałki w godz. 8.00 – 16.00 oraz od wtorku do piątku w godz. 7.30 – 15.30, w siedzibie Starostwa Powiatowego w Giżycku przy Al. 1 Maja 14, parter, pok. nr 12, tel. (87) 428 59 58 w. 52, e-mail: rzecznik@gizycko.starostwo.gov.pl
Szanowni Konsumenci,
Z okazji Światowego Dnia Konsumenta życzymy mieszkańcom Powiatu Giżyckiego bezpiecznych, satysfakcjonujących i bezproblemowych transakcji oraz radości z dokonywanych zakupów.
Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Giżycku
Katarzyna Tota-Leszczyńska
Mirosław Dariusz Drzażdżewski
Starosta Giżycki